روابط انسانی در ایام اربعین بر اساس ملاکات دنیوی، و سنجه‌های ملیتی، ی، طبقاتی و یا قبیله‌ای شکل نمی‌گیرد، بلکه بر محور یک امر متعالی، معنوی، و محبوب به صورت نظامخادم ـ زائر انجام می‌یابد. دراین نظام ارتباطی، هر کسی یا زائرالحسین است و یا خادم‌الحسین و خادم زائرالحسین. غیر از این دو هویت و شناسنامه دیگری در این همایش بزرگ شناخته نمی‌شود.
امت اسلامی و بلکه امت انسانی ـ ایمانی همه بر محور حسین‌بن‌علی(علیهماالسلام) نظام ارتباطی خود را بازتعریف می‌کنند. صورت‌بندی چنین امتی برپایۀ معشوق و محبوب واحدی انجام می‌یابد که در آن معرفت، مصیبت، و حماسۀ امام حسین (علیه‌السلام) بر همه منها و منیت‌ها غالب گشته و همه را به یک ما تبدیل میکند (وحدت اجتماعی بر پایه معشوق مشترک). علاوه بر معشوق مشترک، عشق مشترکانسانی موجب رقت و لطافت نفسانی و روحی افراد شده و آنها را نسبت به هم مهربان‌تر و بلکه عاشق‌تر میکند (وحدت اجتماعی بر اساس عشق مشترک). به بیان دیگر، آنچه جوهر و هسته مرکزی اربعین را شکل داده و آن را به یک جامعه بهشتی در زمانۀ سکولار امروز تبدیل میکند، همین وجود یک ما از من‌های مختلف مذهبی، فرهنگی، و دینی بر محور یک هدف متعالی و محبوب است.همه منها و منیت‌های سِفلی در پرتو نور حسینی به یک ما و بلکه به یک منِ کُلّی و عِلویتبدیل می‌شوند که درآن به‌رغم وجود کثرات و تعدد و تنوع، تنازعی در کار نیست، و بلکه هر مقدار براین تعدد و تنوع افزوده میشود، همزیستی و همکاری و همدلی درآن نیز بیشتر میشود.
وجود عشق معنوی و انسانی نسبت به یک کمال لایتناهی ـ که همه از عشقشان حظّی حُبّی می‌برند ـ باعث میشود که عشاق به جای نزاع بر سر معشوق، به یکدیگر عشق بورزند، و با عشقورزی جمعی به معشوق مشترک، عشق معنویِ یکدیگر را شعله‌ورتر کنند، و در نهایت شبکه ارتباطی و اجتماعیمملو از عشق و محبت بسازند که در آن عشق هم هدف است و هم راه، هم در فرد است و هم در جامعه. این نظام ارتباطی عشق ـ محور مناسبات انسانیِ بسیار مترقی‌ای را بوجود آورده و وحدت و انسجام تازه‌ای را خلق میکند کهکمتر میتوان نمونه‌ای برای آن در تاریخ بشریت و حتی جوامع مدرن امروز پیدا کرد. امروز در ادبیات ی، چنین جامعه آرمانی یک رؤیا و آرمان‌شهر (utopia) تلقی میشود و امکان وقوع چنین روابط آرمانی و انسانی آن‌هم در دنیای بیروح کنونی حال تصور میشود،و این معجزه‌ای است که حسین بن علی(علیهماالسلام) در جهانِ تهی از عشق و معنویت رقم می‌زند و افق‌های جدیدی را فراروی انسان معاصر باز میکند. ایجاد چنین مناسبات و روابط انسانی در وضعیت مجازی و گسیختۀ مدرن و پسامدرنامروز امری است بسیار خارق‌العاده که در عمیق‌ترین لایه‌های انسانی پیوستگی و همبستگیِ حُبّی می‌آفریند.این پدیده در مقابل نظریه رنه ژیرارد(René Girard) خودنمایی میکند. آنجا که وی انسجام اجتماعی را در پرتو کشتن عیسی مسیح به عنوان دشمن مشترک ترسیم میکند، در حالی‌که در تئوری شیعه و در تبلور انسجام عمیق اجتماعی در اربعین، وحدت و همبستگی نه با دشمن مشترک بلکه با عشق مشترک به یک محبوب مشترک حاصل میشود.
نکته مهم اینکه، هرگز عشق شورانگیز در این جامعه بزرگ انسانی موجب غفلت از عقلانیت و خودآگاهی در این حرکت نمی‌شود. عشاق‌الحسین در اوج عشق و احساس‌شان به آنچه می‌کنند آگاهی دارند و کاملا فلسفه حب‌الحسین» و کارکرد اجتماع حسینی را می‌فهمند و آن را در قالب شعارهای مختلف و متنوع مانند حب الحسین یجمعنا»، یوحدنا حب الحسین»، و یا عشیره الحسین فوق العشیره»برجسته کرده و آن را نصب‌العین خود می‌سازند.
با چنین تصویری از بهشت اربعین و نظام حُبّی در روابط انسانی آن، رفتارهای زوار با یکدیگر و تعامل خدام با زائرین سیدالشهداء مفهوم‌تر شده و زیبایی و جذابیت آن کمی آشکار میشود و آبشخور این همه ادب و تکریم یکدیگر در میان زوار و خدام، این همه مهمان‌نوازی و التماس برای اجابت دعوت و خدمت، و این همه تواضع و فروتنی در میان زائرین نسبت به یکدیگر معلوم می‌گردد.
شایان ذکر است هرچند مسایل امنیتی و امور رفاهی و ابعاد ی مراسم اربعین بسیار اهمیت دارد، لیکن این ابعاد ضروری نباید باعث غفلت از جنبه های فرهنگی و لایه‌های درونی و فکری اربعین باشد. به جد میتوان گفت که با تکیه بر اربعین میتوان نوعی از رنسانس فرهنگی و اجتماعی را در دنیای اسلام بوجود آورد. برای چنین رخدادی لازم است که اندیشمندان، محققان و اساتید در دانشگاه و حوزه در مورد این پدیده تفکر و اندیشه کنند و راه‌ها و روش‌های تحلیل و تفکر در آن را هموار کنند. اگر تفسیر این پدیده کلان فرهنگی و تمدنی به دست افراد سادهاندیش سپرده شود، سطحی نگری و ظاهربینی اعجاز اربعین را به محاق خواهد برد و انحرافات دینی و مذهبی در آن رواج خواهد یافت.بنابراین نباید نخبگان، اساتید و محققان در حوزه و دانشگاه از ورود در این مسئله تکبّر بورزند و این راهپیمایی را حرکتی عوامانه تلقی کنند. بلکه باید به چنین حرکتی که عصاره عقلانیت شیعی و دینی در صحنه‌های اجتماعی است ارج نهاده و آن را تجربه کنند و به جدّ در مقام تحلیل و تدبیر آن برآیند.
و خدایی که در این نزدیکی است...
اربعین ,عشق ,انسانی ,بلکه ,یک ,اینکه ,در این ,آن را ,را در ,است که ,و یا
درباره این سایت